قدم پانزدهم) محاســبه نفــــس

راه غلبه بر نفس، محاسبه است. بعضی اولیاء خدا یک دفتری همراه خود داشتند و هر کاری که می‌کردند می‌نوشتند، در آخر روز هم نشسته و حساب کارهای خود را می‌کردند که ما در این روز، چه کردیم، چه مقدار، اطاعت خداوند متعال را نمودیم، چه مقدار سرپیچی و نافرمانی کردیم.پانزدهمین قدم در راه خودسازی محاسبه اعمال است...  « لا یکون العبد من المتقین حتی یحاسب نفسه اتم من محاسبة شریکه و الشریکان انما یحتسبان بعد العمل »بنده از زمره ی متقین محسوب نمی شود  تا آنکه به حساب خود برسد تمام تر از آنکه به حساب شریکش می رسد و دو شریک پس از انجام کار به حساب همدیگر می رسند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله در قدیم علمای اخلاق و مربیان، دستور محاسبه نفس می‏دادند. محاسبه نفس یعنی از نفس حساب‏ کشیدن که چه کار کردی و چه کار نکردی. چرا فلان جا اینطور کردی و چرا فلان‏ وقت اینطور نکردی؟ مانند یک نفر بازرس و رئیس که مأموری را تحت‏ بازرسی و بازپرسی و تحقیق قرار می‏دهد، اگر عامل احیاناً خوب جواب داد و خوب عمل کرده بود پاداش می‏گیرد و اگر نه، توبیخ می‏شود و احیاناً جریمه‏ می‏شود و به زندان می‏افتد و کیفر می‏بیند. ممکن است کسی چنین تصور کند که‏ محاسبه نفس کار ریاضت کشان و ارباب سیر و سلوک است و اما مردم عادی‏ معنی ندارد که برای خود محاسبه نفس داشته باشند. این طور تفکر اشتباه است، اولاً قرآن کریم که ابتکار این دستور را کرده و همچنین‏ اولیاء دین، این دستور را مخصوص یک دسته معین نکرده‏اند. در آیه‏ای که‏ در آغاز گفتار ترجمه‏اش را ذکر کردیم همه اهل ایمان را مخاطب قرار داده‏، یعنی اگر کسی ایمان دارد به حساب و کتابی در جهان و به اینکه عمل گم‏ نمی‏شود باید محاسبه نفس داشته باشد. حضرت علی علیه السلام می‏فرماید: " از نفس خود حساب بکشید قبل از آنکه از نفس شما حساب بکشند ". مگر در جهان‏ دیگر تنها از ریاضت کشان و ارباب سیر و سلوک حساب می‏کشند؟! نه، از همه مردم حساب می‏کشند. پس هر کس که ذره‏ای ایمان به عدالت حق و روز جزا و تأثیر اعمال در سرنوشت و سرانجام دارد باید از نفس خود مراقبت‏ کند و آن را وانگذارد و از آن حساب بکشد.   پیشنهاد ما برای عملی کردن این قدم از قدمهای خودسازی، تهیه لیستی از مجموعه کارهای بد و زشت و  کارهای خوب و نیکویی ست که غالبا به آن مبتلا هستیم. از اینرو به عنوان نمونه در ادامه این مطلب جدول محاسبه نفسی آورده شده است که طبیعتا پیشنهادات نویسنده مطلب بوده و هر کس فراخور احوالات خود میتواند اعمال بیشتری از موارد ذکر شده در جدول برای خود اضافه کند. نحوه استفاده این جدول بدین شرح است که :فرد در اول روز مشارطه ای با خود و خدایش می کند و در طول روز مراقبه ای جدی بر مشارطه خود می نماید و در شب هنگام قبل از خواب به تکمیل نمودن این جدول بدین صورت که تعداد دفعات انجام عمل را یادداشت می نماید.مثلا چند غیبت؟ چند تهمت؟ چند غضب بیجا؟ چند نماز اول وقت ؟ چند وفای به عهد؟ و ...  برای کارهای نیک خداوند را شکر کنیم و استمرار آن ها را تمنا نماییم و برای زشتی ها که خدای نکرده مرتکب شدیم چاره ای بیندیشیم و جبران کنیم و آخر توبه نماییم و تصمیم جدی بگیریم دیگر آن را تکرار نکنیم و خلاصه پاک به خواب برویم که شاید آن خواب را بیداری درین دنیا نباشد.در جدول دو خانه ی خالی نیز وجود دارد. دلیل خالی بودن آن خانه ها این است که خود شخص گناهان خاصی را که در این جدول ذکر نشده اما در وجود آن فرد است در آن خانه ها بنویسد و همین طور کار نیکی که در انجام آن کاهل است و می خواهد به آن زینت یابد. انشاالله که همه با هم بتوانیم با عملی کردن این 15 قدم از قدم های خودسازی، از غفلت خودمان و از موانع ظهور حضرت صاحب الزمان عج ، بکاهیم. لینکهای دانلود دانلود جدول محاسبه نفس برای 30 روز در قالب PDF با حجم 2.21 مگابایت